Gospodarka cyrkularna w budownictwie

Z uwagi na coraz większy brak surowców i materiałów powinniśmy stawiać na ponowne ich wykorzystanie. Branża nieruchomości musi odejść od modelu Kup, Zużyj i Wyrzuć na rzecz modelu cyrkularnego: Ograniczaj, Wprowadzaj w Obieg, Regeneruj. Istnieje wiele powodów, dla których rynek powoli adoptuje się do tych zmian. O tym, jak wprowadzić zasady gospodarki obiegu zamkniętego w budownictwie, dyskutowali międzynarodowi i lokalni eksperci w dziedzinie gospodarki obiegowej podczas wydarzenia PLACES + SPACES, zorganizowanego przez Urban Land Institute (ULI) Poland.

Prelegenci PLACES + SPACES

Gość specjalny wydarzenia − Hans Hammink, architekt odpowiedzialny za gospodarkę cyrkularną w amsterdamskiej pracowni Cie., rozpoczął spotkanie od zdefiniowania cyrkularności. Obecnie istnieje 140 definicji terminu „circularity”, lecz on trzyma się zasad głoszonych przez Fundację Ellen MacArthur: zmniejszaj zużycie energii, zmniejszaj swój ślad CO₂, nie używaj toksycznych materiałów i bądź świadomy, że materiały i surowce są ograniczone. Sam niedobór materiałów oznacza, że zużyte materiały stają się coraz cenniejsze. Ważny jest sposób, w jaki rzeczy są budowane. Np. jeśli używa się kleju, demontaż jest trudny. Jeśli użyjemy śrub, staje się to znacznie łatwiejsze. Recykling powinien być ostatecznością. O wiele lepiej jest ponownie wykorzystać materiały, niż poddać je recyklingowi.

Cyrkularne projekty w praktyce

Architekt zaprezentował pierwszy w pełni cyrkularny projekt, który rozpoczął jeszcze w 2017 r. − 3-piętrowy, 80-metrowy pawilon. Stanowi on część większego projektu komercyjnego, który Cie. zaprojektował dla dużego banku. Miał on spełniać zasady obiegu zamkniętego i być neutralny energetycznie. Główną konstrukcję wykonano z drewna pozyskiwanego lokalnie, ale w projekcie pojawił się podstawowy problem: bardzo trudno było zdobyć używane materiały. Znalezienie wystarczającej ilości używanego drewna na podłogę o powierzchni 12 000 mkw. okazało się bardzo trudne, ale udało się, wykorzystując pozostałości z firmy meblarskiej. Zorganizowanie wystarczającej ilości szkła na wewnętrzne ścianki działowe było niemalże misją niemożliwą. Kiedy projektanci otrzymali wiadomość o dostępności szkła w południowej Holandii, bardzo się ucieszyli, ale kiedy zobaczyli szkło, ich entuzjazm opadł. Szkło było brudne, a ramy szorstkie i nierówne.

W końcu okazało się, że są idealne, aby nadać projektowi charakteru, a projektant wyciągnął bezcenną lekcję. W poszukiwaniu cyrkularności warto być estetycznie elastycznym − wtedy można uzyskać nieoczekiwane, wspaniałe rezultaty. Cytując projektanta mody Paula Smitha, Hans Hammink powiedział: − Inspirację można znaleźć we wszystkim. Jeśli nie potrafisz, poszukaj jeszcze raz.

Ivan Acosta, Senior Sustainability Consultant z firmy Arup w Berlinie, oraz jego kolega Bartosz Marcol, Senior Sustainability Consultant z Warszawy, zaprezentowali z kolei The Circular Buildings Toolkit, który powstał w wyniku partnerstwa firmy Arup z Fundacją Ellen MacArthur. Celem narzędzia jest stymulowanie systemowej zmiany i odejście od obecnego liniowego modelu w nieruchomościach – Kup, Zużyj i Wyrzuć w kierunku modelu Ograniczaj, Wprowadzaj w Obieg, Regeneruj.

Budować z myślą o długotrwałej wartości

Jak powiedział Acosta, branża nieruchomości musi projektować w sposób adaptacyjny i regeneracyjny i w zrównoważony sposób wykorzystywać zasoby naturalne. Każdy deweloper powinien najpierw sam siebie zapytać, czy projekt jest rzeczywiście potrzebny, a jeśli tak, to należy go zbudować z myślą o długoterminowej wartości − efektywnie i z użyciem odpowiednich materiałów.

Monika Dębska-Pastakia, prezes warszawskiej Padmo Group, rozpoczęła panel dyskusyjny pytaniem: „Dlaczego rynek nieruchomości tak wolno przyjmuje zasady i praktyki gospodarki cyrkularnej, zwłaszcza że tak naprawdę nie mamy wyboru, bo zasoby wyczerpują się tak szybko?”. Powołując się na raport ze stycznia 2022 r., stwierdziła, że przykładów budynków z zasadami cyrkularności jest stosunkowo niewiele.

Elżbieta Rotblum, ekspert ds. zrównoważonego rozwoju w Skanska Property Poland, wyjaśniła, że Polska nie jest na etapie wyławiania i zbierania już wykorzystanych materiałów. Niszczymy je, bo to tańsze niż ich demontaż i składowanie. Jednak wraz ze wzrostem cen energii i kosztów budowy coraz więcej osób zaczyna myśleć o ponownym wykorzystaniu materiałów.

Niezbędne zmiany w branży nieruchomości

Ivan Acosta zauważył, że obieg zamknięty funkcjonował już dawno temu, a wprowadzenie systemu liniowego trwało długo, więc zmiana w drugą stronę również wymaga czasu. Według niego organy regulacyjne będą musiały poprowadzić zmianę systemu. W międzyczasie inicjatorzy z branży nieruchomości muszą się zjednoczyć, aby współpracować i dzielić się wiedzą. − Kluczową kwestią jest koszt − stwierdził Hans Hammink. Dodał, że system podatkowy dotyczący używanych materiałów musi się zmienić, bo teraz praca jest opodatkowana znacznie wyżej niż surowce. Marcin Juszczyk, członek zarządu i CFO/CIO Grupy Capital Park zaznaczył, że wkrótce pojawi się zewnętrzny napęd do zmian, ponieważ kredytodawcy naciskają na deweloperów, aby przyjęli zasady cyrkularności ze względu na rosnące znaczenie ESG.

Hammink wyjaśnił, że jego młodsi koledzy w ogóle nie mają wątpliwości − chcą pracować tylko przy projektach cyrkularnych. − Moi studenci są tacy sami. Młodsze pokolenie zmieniło już sposób myślenia − mówił.

− Chcemy móc projektować i budować bez odpadów, ponownie wykorzystywać materiały i poddawać je recyklingowi, a także ograniczać zużycie zasobów. Do tej pory pytanie brzmiało: jak? Dziś rozmawialiśmy o paszportach materiałowych, urban mining, modelach projektowania cyrkularnego i zobaczyliśmy kilka bardzo ciekawych przykładów. Mam nadzieję, że będą one inspiracją dla naszych przyszłych przedsięwzięć − podsumował Soren Rodian Olsen, przewodniczący ULI Poland.

Partnerami serii PLACES + SPACES są: Grupa Capital Park, Greenberg Traurig, Globalworth, Skanska, Gdynia, Colliers, Cushman & Wakefield, Dentons, DWF Poland, Echo Investment, Hines, MDDP, Van der Vorm Group, Vastint Poland i 7R SA.

Źródło informacji i zdjęcie: materiały prasowe