Polisa na życie w planie sukcesji biznesowej.

Firma Gospodarka Prawo Wybór redakcji Zarządzanie

Ubezpieczenie na życie ma znaczenie w prowadzonej działalności gospodarczej, zarówno dla bieżącej ochrony przedsiębiorcy jak i w przypadku planowanej sukcesji majątkowej. Jest jednak zazwyczaj traktowane jako coś niepotrzebnego, wręcz jako zło konieczne generujące tylko koszt. Dużo większą wagę w życiu i w biznesie przywiązuje się do ubezpieczenia majątkowego własnego mienia niż własnego zdrowia czy życia. Być może dlatego, że polisy majątkowe są obligowane prawem, przepisami i zagrożone karami za ich nieposiadanie. A polisy życiowe są jedynie wyrazem dobrowolnej odpowiedzialności.

Dlaczego warto uwzględnić polisy na życie w planie sukcesji ?

Suma ubezpieczenia z polisy jaką otrzymują bliscy zmarłego nie należy do spadku po ubezpieczonym. Wypłacone pieniądze pozostają do wyłącznej dyspozycji osoby lub osób wskazanych na polisie jako uposażeni. Określają to art. 831 i art. 922 kodeksu cywilnego. Tym samym polisy ubezpieczeniowe, gdzie przedmiotem ubezpieczenia jest ochrona życia i zdrowia są wyłączone z jakichkolwiek podatków. Ponadto w razie odrzucenia spadku po zmarłym (na przykład z powodu długów spadkowych), spadkobiorca nie traci możliwości otrzymania pieniędzy od ubezpieczyciela z polisy na życie. Spadkobiercy, którzy nie otrzymali żadnych pieniędzy z polisy nie mają prawa wystąpić o wypłatę zachowku do osoby lub osób, które te pieniądze otrzymały.

Podsumowując: polisa na życie nie jest dziedziczona jak pozostały majątek zmarłego i nie podlega podatkom. Nie daje prawa do roszczenia o zachowek. Powyższe korzyści w zasadzie mogą zamknąć wątek polis ubezpieczeniowych, gdyż są oczywiste.

Polisa jako zabezpieczenie majątku prywatnego lub firmowego.

Pojawiają się jednak drobne wyjątki w przypadku polis życiowych dotyczących prowadzonej działalności gospodarczej. Konkretnie kiedy polisa dotyczy dodatkowego zabezpieczenia leasingu czy kredytu. Standardowo do takich umów zawiera się polisy majątkowe chroniące np.: przedmiot leasingu. Można jednak zawrzeć polisę na życie leasingobiorcy chroniącą finansowe ryzyko leasingodawcy. Szczegółowe zapisy regulują zasady wypłaty i proporcje kwoty przypadającej firmie leasingowej oraz rodzinie przedsiębiorcy. Gdy mówimy o sytuacji ostatecznej, tj. śmierci przedsiębiorcy – leasingodawca otrzyma kwotę zaspokajającą jego roszczenie, a pozostała różnica zostanie wypłacona rodzinie, stając się tym samym elementem masy spadkowej po zmarłym. Zgodnie z art. 831 par 3 kodeksu cywilnego Dz.U. z 2020 r poz.17/40 tj. „suma ubezpieczenia przypadająca uprawnionemu nie należy do spadku”, wypłacona różnica wartości polisy powinna zostać wyłączona z masy spadkowej. Jednak w interpretacjach finansowo-prawnych uznano, że do spadku nie należą pieniądze wypłacone głównemu uposażonemu, w tym przypadku firmie leasingowej. Jednocześnie różnica z wartości polisy pozostająca po zaspokojeniu roszczeń i wypłacona rodzinie wchodzi do masy spadkowej. Zatem w takim przypadku kwotę należy włączyć do masy spadkowej, podzielić zgodnie z zasadami prawa spadkowego oraz uiścić podatek od spadków i darowizn. Jeśli przysługuje zwolnienie z podatku, obowiązkowe jest jedynie złożenie deklaracji PIT w Urzędzie Skarbowym w ciągu 6 miesięcy od daty uprawomocnienia się spadku. Jeśli okres upłynie, a US nie zostanie zawiadomiony kwota będzie opodatkowana na zasadach pierwszej grupy spadkowej (najbliższa rodzina). Istotna informacja jest również taka, że poza wypłatą proporcjonalnej części ubezpieczenia w rodzinie lub w firmie pozostaje nadal leasingowany środek trwały, np.: samochód. Leasingodawca bowiem ze wspomnianej polisy zaspokoił swoje roszczenie finansowe.

Ubezpieczenie OC Zarządu spółki kapitałowej

Znacząca większość działalności gospodarczej w Polsce prowadzona jest w formie osobowej (JDG, S.C., Sp. Jawna, Sp. komandytowa). Plan sukcesji biznesowej zazwyczaj rekomenduje przekształcenie w spółkę kapitałową ( Sp. z o.o., S.A.). Poza wszelkimi innymi korzyściami ważną i mało znaną jest ta, że polisa ubezpieczeniowa zarządu lub wspólników może stanowić koszt uzyskania przychodu.

Coraz bardziej popularną praktyką jest wykupienie tzw. ubezpieczenia bezimiennego typu D&O (ang. Directions&Officers Insurance) dla członków zarządu lub rady nadzorczej. Ubezpieczenie ma chronić topowych pracowników firmy od odpowiedzialności wobec spółki oraz osób trzecich za szkody wyrządzone w trakcie wykonywania funkcji zarządczych i nadzorczych. Opcja ubezpieczenia bezimiennego, tj. bez konkretnego przypisania osób do polis nie jest traktowana jako przychód do opodatkowania. Potwierdził to Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 lipca 2014 roku (sygn. akt K7/13). Zgodnie z sentencją wyroku ubezpieczenie tzw. bezimienne członków zarządu i rad nadzorczych jest nieopodatkowane, ponieważ nie ma możliwości określenia wysokości przychodu przypadającego na każdą z ubezpieczonych osób. Zakres obowiązków i uprawnień objętych ochroną jest różny, co uniemożliwia wyżej opisane określenie przychodu.

Czy składki na ubezpieczenie na życie wspólników mogą stanowić koszt spółki ?

Tak. Polisa na życie w całości jest kosztem podatkowym.

Z najnowszych interpretacji podatkowych wynika, iż jeśli prawo do dodatkowego świadczenia na rzecz członka zarządu wynika z uchwały zgromadzenia wspólników lub umowy spółki, wówczas możliwe jest zaliczenie do koszów podatkowych składek na jego ubezpieczenie na życie – zarówno w części ubezpieczeniowej, jak i inwestycyjnej.

Tego rodzaju stanowisko przedstawił Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 4 lutego 2022 r. 0111-KDIB2-1.4010.330.2021.2.BJ.

W tej kwestii organ podatkowy stwierdził, iż ubezpieczenie na życie dla członka zarządu wykupione przez spółkę może przysłużyć się efektywności wykonywanych przez niego zadań, bowiem służy zapewnieniu członkowi zarządu oraz członkom jego rodziny bezpieczeństwa i stabilizacji, w sytuacji zajścia np. wypadku podczas wykonywania czynności reprezentacyjnych na rzecz spółki. Zatem, ponoszone z tego tytułu wydatki, będą związane w sposób pośredni z uzyskanymi przychodami z prowadzonej działalności gospodarczej. Ponadto uznano, iż art. 16 ust.1 pkt 38 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych w tym przypadku nie znajdzie zastosowania.

Jednym zdaniem – udziałowiec NIE będący w zarządzie nie może zaliczyć polisy w koszty. Udziałowiec będący w zarządzie lub zarząd nie będący udziałowcem MOŻE zaliczyć polisę w koszty. Dlaczego ? Świadczenie ma charakter dwustronny, czyli zarząd świadczy pracę a spółka za nią placi. Uwaga – ubezpieczenie musi wynikać z uchwały zgromadzenia wspólników lub z umowy spółki oraz wykazywać związek z przychodem.

Rafał Szcześniak – Ekspert doradztwa sukcesyjnego – www.redbridge.pl

Polecamy inne artykuły dotyczące sukcesji rodzinnej